کمـرویی
مقدمه
کمرویی، به عنوان نوعی معلولیت اجتماع، مانع بزرگی در راه شکوفایی استعدادها و قابلیتهای بشری است. انسان ها در یک توجه غیر عادی و مضطربانه به خویشتن، دچار نوعی تنش روانی می شوند که ابعاد عاطفی، شاختی و اجتماعی شان متاثراز این وضعیت گشته، رفتارهای خام و واکنش های نامناسب  در آن ظاهر می گردد.
قال الصادق (ع): (( من رق وجهه رق عمله : هرکه کمرواست ، کم دانش است.
در روایات یاد شده ، کمرویی از عوامل جهل و نادانی شمرده است.
در روایتی دیگر ، رسول خدا (ص) می فرمایند:
((الحیاء حیاء ان : حیا ء  عقل و حیاء حمق ، فحیا ء العقل  هو العلم و حیا ء الحمق هو الجهل .))
حیاء بر دو فسم است : حیا ء خردمندانه و حیا ء احمقانه  ، حیاء خردمندانه دانش  است و حیاء احمقانه نادانی است.
در این جا نیز دیده می شود که رسول خدا (ص) حیاء مذموم را که همان کمرویی مصطلح باشد مترادف با جهل و نادانی معرفی می نمایند..
پس از تعریف و بیان دید گاه روایی نسبت  نسبت به پدیده کمرویی مناسب است به انواع ، علل و شیوه های در مان این اختلال بپردازیم.
کمرویی های خانوادگی :
1-    زن و شوهر : که شا مل:  عاطفی ، جنسی ، اقتصادی است.
2-   والدین و فرزندان که شامل شناختی ، عاطفی ، جنسی است.
3-  والدین و جامعه.
کمرویی های خانوادگی
در ارتباطات خانوادگی عموما کمرویی  مشکلاتی را ایجاد می نماید که باعث دلسردی و اختلافات خانوادگی می گردد. طی مراجعاتی که خانواده ها به مراکز مشاوره داشته اند. مشاهده می شود که برخی کمرویی ها در رابطه با مسائل جنسی است، گاهی مواقع زن و شوهر ابراز این نیاز به همدیگر ، دچار مشکل می شوند که عموما رنان از این مسئله  بیشتر آسیب می بینند.
زن و شو هر در محیط گرم و بی ریای خانوادگی باید همانند یک روح در دو جسم باشند ، ولی متاسفانه به علت عدم وجود ارتباطات  عاطفی و کلامی صحیح و مناسب که مبتنی بر عدم درک و تفاهم درست از همدیگر است. این صفا و صمیمیت تحقق نمی پذیرد .
عدم بر قراری ارتباط آگاهانه ، سبب برخی کمرویی ها شده و عملا ارتباطات را کمرنگ می کند. و در خیلی از موارد زن و شوهر از ابراز خواسته ها و خواهش ها ی منطقی و معقول خویش امتناع می ورزند.
در کمرویی یا حیاء مذموم در بیان خواسته ها و مسائل منطقی یک زندگی ، ممکن است آسیب های جدی به پیکره کانون گرم خانواده وارد سازد.
قسمتی دیگر از کمرویی های خانوادگی مربوط به ارتباط خانواده با فرزندان می باشد.
خانواده های سنتی- عموما تصور می کنند که با عدم مطرح نمودن بر خی واقعیت ها، می توانند فضای تربیتی مناسبی را در محیط خانواده ها ایجاد نمایند، در حالی که تجربه نشان داده است که ضایعات این طرز تفکر بسیار مهلک و غیر قابل جبران می باشد .
دوره های مختلف  رشد در پسران و دختران ، این ضرورت را ایجاب می کند که والدین با بر قراری ارتباطی صمیمانه،  برخی از ویژگی های رشد را به اطلاع فرزندان خویش برسانند و آنان را از مواجهه یکباره و غیر منتظره با برخی پدیده های رشد و یا اخذ اطلاعات  مسموم و مخرب از سوی برخی دوستان و گروه همسن بر حذر دارند.
طی مراجعات متعدد نوجوانان ، مشخص شد این گروه عموما از مشکلات دوره بلوغ خواسته ها نیازها و عدم فهم درست والدین – در این باره – گله و شکایت دارند.
 که معمولا این افراد اظهار می کنند که والدین ما را درک نمی کنند و به همین خاطر ما نمی توانیم مشکلات خود را با آنان در میان بگذاریم البته شایسته است که بدانیم ساختار خانواده سنتی مجالی به نوجوانان برای بیان مشکلات نمی دهد و این موضوع انها را به طور جدی دچار مشکل می کند.
بخش دیگر کمرویی های خانوادگی ، به برقراری ارتباط با دوستان آشنایان و در مجموع جامعه و محیط زندگی ما بر می گردد. برخی خانواده ها با گوشه گیری و عدم حضور فعال در رفت و آمد های خانوادگی و اجتماعی ضربات جبران ناپذیری به خود و فرزندانشان وارد می سازد. انسان به عنوان موجودی اجتماعی همواره نیازمند ارتباط تبادل اندیشه و داد و ستدهای عاطفی و کلامی است که این نیاز آدمی می تواند با رفت و آمد خانوادگی و نشست و برخاست با افرادی که تا حدی با طرز فکر و نوع زندگی انها هماهنگی دارد برطرف می شود.
ارتباطات خانوادگی نه تنها باعث نشاط روحی و تبادل تجربه می گردد بلکه در تربیت فرزندان نیز بسیار موثر خواهد بود .
ارتباط خانوادگی درایجاد فضای مناسب  تربیتی برای فرزندان نقش موثری دارد و گروه های هم سن که معمولا در خانواده ها الگوهای مناسبی برای فرزندان ما باشند بنابراین رفت و امدهای سازنده می تواند پیامدهای بسیار ارزنده ای برای خانواده ها در پی داشته باشد .
این حالت مقدمه لازم برای اجتماعی تر شدن کودکان می باشد . کم رویی در میان تک فرزندان و فرزندان اول خانواده بیش از سایر کودکان دیده می شود. این مساله زمانی به شکل جدی مطرح می شود که والدین قادر نباشند زمینه تربیت و رشد اجتماعی مطلوب و هماهنگ کودک را مطابق با نیازهای عاطفی و اجتماعی او فراهم آورند. فرزند اول یا تک فرزند معمولاً خود را با بزرگترها همانند سازی می کند و تمایل بیشتری به برقراری ارتباط با بزرگسالان دارد تا نسبت به همسالان . به عبارت دیگر فرزندان اول خانواده و تک فرزندها در ارتباط با همسالان و همکلاسی های خود بیشتر با مشکل مواجه می شوند تا با افراد بزرگسال. انتظارات فوق العاده و آرمان خواهی های فراوان والدین از کودکان و احساس ناتوانی این فرزندان در تحقق بخشیدن به این انتظارات، فرزندان را دچار احساس بی کفایتی می کند و خودپنداری ضعیفی پیدا می کنند . در نتیجه اضطراب زیاد، کم رویی در شخصیت این کودکان نمایان می شود.
علل و عوامل کمرویی
شناخت علل و عوامل کمرویی مهمترین بخش درمان این پدیده می باشد بنا بر این بررسی این عوامل می تواند در درمان کمرویی موثر باشد عوامل تاثیر گذار در پدیده کمرویی عبارتند از :
1- تربیت خانوادگی
2 – مسائل فرهنگی
3- مشکلات روحی
4 نارسایی های جسمی
5 وپژگی های ظاهری
6- جهل و نادانی و تفکرات غیر منطقی
1- تربیت خانوادگی :
بسیاری از خانواده ها از شیوه های ناصواب در تربیت فرزندان استفاده می کنند کودکان کمرو و خجالتی دارند البته با برسی اجمالی از وضعیت خانواده ها می توان سه تقسیم اساسی برای آن برشمرد :
1-    خانواده بی تفاوت :
این دسته نسبت به فرایند تربیت فرزندان کاملا بی تفاوت بوده و توجه چندانی به فرزندان و نوع رفتار آنان ندارند.
2-   خانواده دیکتاتور:
این تیپ ها با برخوردهای قهری و جبری به تربیت فرزندان پرداخته و هر گونه اظهار نظر و پیشنهاد از ناحیه فرزندان را به شدت سرکوب می نمایند دیکتاتوری در محیط خانواده پیامدی جز خجالت و کم رویی برای افراد آن نمی تواند داشته باشد . افرادی که در این محیط زندگی می کنند از اعتماد به نفس لازم برخوردار نبوده و همواره افرادی وابسته به دیگران می باشند .
3-  خانواده قاطع و اطمینان بخش:
این تیپ که به عنوان الگوی موفق خانواده مطرح می باشند همواره سعی می کنند در کارها با فرزندان خود مشورت نموده و حق رای و نظر برای فرزندان خویش قائل باشند . این نوع از خانواده ها معمولا از مصون از آسیب ها می باشند و کمتر دچار ضایعاتی مانند: کم رویی در فرزندان خویش می باشند.
برای پیشگیری از ضایعات تربیتی فرزندان همواره به خانواده ها توصیه می شود که به فرزندان خویش احترام نموده و با محبت و تکریم با آنان رفتار نمایند و برای فرزندان خویش حق رای و نظر قائل باشند . و با آنها در امور جاری زندگی مشورت کنند .
2- نماد های فرهنگی :
برخی از مسائل فرهنگی و اجتماعی مانند : زبان، لهجه، نوع لباس، و غیره موجب کم رویی در افراد می شود .
در برخی از مراکز آموزشی مشاهده می شود افرادی که دارای لهجه خاصی هستند مورد تمسخر قرار می گیرند و از شرکت در گفتگو با استاد و همچنین فعالیتهای کلاسی خوداری می کنند . این افراد با آنکه از توانایی های بالایی برخوردار هستند ولی به صرف داشتن لهجه خاص کمتر وارد فعالیتهای کلاسی می شوند تا مورد تمسخر احتمالی دیگران واقع نشوند
3- مشکلات روحی:
در بسیاری از اوقات وجود برخی مشکلات روحی مانند: عدم اعتماد به نفس و یا عدم برخورداری از عزت نفس لازم در مواقعی هم اضطراب و افسردگی سبب این نارسایی اجتماعی یعنی کم رویی می شود. که مشاور پس از شناخت علت باید به درمان آن بپردازد و بجای اینکه با کم رویی به عنوان یک معلول برخورد کند . با علت آن مواجه شده و سعی در درمان علت ها داشته باشد
4-نارسائی ها و معلولیت جسمانی و ویژگی های خاص ظاهری و غیره :
متاسفانه معلولیت های جسمانی در ابعاد مختلف سبب گوشه گیری، انزوا، و در مجموع باعث ایجاد یک شخصیت کمرو می شود . انسان های معلول  همواره تصور می کنند که محیط نگاهی خاص به انها دارد و لذا افراد معلول برای رهایی ازاین رنج خود را از فعالیتهای اجتماعی محروم نموده و به نحوی گرفتار معلولیت اجتماعی (کمرویی) می شوند در حالیکه این معلولیت و یژگی های ظاهری ، می تواند با عث تلاش هر چه بیشتر انسان گردد. (( آدلر)) که یکی از روان شناسان  نامدار بوده نظریه ای دارد و معتقد است انسانهایی که از معلولیت خاصی رنج می برند عموما تلاش گرانی موفق از آب در می آیند و اگر بخواهند از استعداد و توانایی ذاتی خویش بهره بگیرند رشد و شکوفایی مطلوب تری نسبت به انسانهای سالم و معمولی خواهند داشت .
5- جهل و نادانی و تفکرات غیر منطقی :
همان طور که در صفحات قبل گفته شد بین نادانی و تفکرات غیر منطقی ، تلازم وجود دارد و معمولا انسان هایی که در جهل غوطه ور اند به تفکرات غیر واقعی و غیر منطقی گرفتار می شوند.
تفکرات غیر منطقی با عث ایجاد انتظارات زیاد شده و انسان را از فعالیت هایش باز می دارد.
معمولا انسان های جاهل ، گمان می کنند که باید از همه بهتر حرف بزنند و همواره مورد تحسین دیگران باشند و در کار ، عمل و گفتار، هیچ گونه اشتباهی نداشته باشند .
و تصور شان این است که  دیگران نسبت به انان نگاهی خاص و ویژه دارند.
در حالیکه چنین نیست و اگر انسان خود و جامعه را بشناسد و تفاوت ها را درک نماید بسیاری از امور برای او عادی و بدیهی خواهد شد و تصوراتی از این قبیل که صرفا ریشه در جهل و نادانی او دارد از بین خواهد رفت.
روش های درمان
با توجه به توضحات مطرح شده در باب علل کمرویی به این جمع بندی می رسیم که هر علت خاصی ، درمان خاص خود را می طلبد . در این بخش به یکسری از روش های عامی که در تمامی موارد کمرویی موثر است اشاره خواهیم نمود:
1- تغییر در حوزه شناختی :
فرد کمرو، با اینکه دیگران او را فردی ضعیف و نا توان نمی دانند، نسبت به خویش،  محیط و اطراف دارای تصوری غلط است و همواره تصور می کند که توانایی انجام برخی کارها را ندارد ، باید دانست که تفکر و تصور منفی و غلط مهم ترین آسیب را به فرد کمرو وارد می سازد و او را دچار اضطراب نموده و به فردی ناتوان و ضعیف تبدیل می نماید .
مشاور باید در روند کمرویی دقیقا خطاهای شناختی و فکری فرد را شناسائی نموده و ریشه های آن را مورد بررسی قرار دهد تا با خشکاندن ریشه های افکار مسموم ، بتواند  از نظر شناختی و فکری ، فرد را آماده و سازگار با محیط و فضای زندگی نماید.
2- تقویت اراده:
کمرویی گاه ریشه در ضعف اراده آدمی دارد و به همین جهت افراد کمرو  به جهت برخورداری از اراده ای پایین ، توان انجام کارهای مربوط به خود را نداردند .البته ضعف ارده ، علل مختلفی دارد که باید مورد ملاحظه و بررسی قرار گیرد. یکی از موارد ضعف اراده، ممکن است به خاطر مسائل فیزیولوژیک باشد باشد بنابر این با بررسی های عالمانه می توان زمینه های تقویت اراده را ایجاد نمود.
3- درمان کانون اصلی اضطراب
یکی از مسائل  مهم، در درمان کمرویی، شناخت کانون اصلی اضطراب است. قطعا انسان های کمرویی، دچار اضطراب می شوند . بنابر این برای درمان کمرویی باید نوع اضطراب و ریشه های ان را شناسایی و سپس به درمان آن مبادرت ورزید.
4- تحویل در رویه زندگی و حیات  اجتماعی فرد
نوع تربیت خانوادگی و اجتماعی  در بسیاری از مواقع، عامل مهم کمرویی به شمار می رود. بنابراین برای درمان باید تحولی اساسی در روند تربیت ایجاد گردد عدم برقراری ارتباط گوشه گیری کم صحبتی و ... به عنوان خصیصه های  فرهنگی و تربیتی باید با برنامه های رفتاری مورد اصلاح قرار گیرد تا فرد آرام آرام به  مطلوب از حیث روابط اجتماعی برسد  بنابر این پیشنهاد می شود که انگیزه فرد را در اینگونه فعالیت ها افزایش دهیم و همچنین مهارتهای اجتماعی را دقیقا به وی آموزش داده و برای تمرین های مهارتی آماده سازیم
5- تقویت خود پنداره مثبت
افراد کمرو  خود پنداری درستی از خویش ندارند و خود را فردی حقیر قلمداد نموده و یا با انتظارات زیاد راه رشد و تعالی و حضور در اجتماع را به روی خود می بندند بنابر این شناخت دقیق از توانایی خود امری ضروری است که فرد باید با در نظر داشتن این موضوع از توانایی های خود استفاده بهینه نماید
6- زیر نظر گرفتن رفتار خود
فرد کمرو باید  رفتار خویش را مورد کنترل  و بررسی قرار دهد تا از ایجاد زمینه های کمرویی جلوگیری نماید .
فرد کمرو ممکن است با توجیهاتی کاملا منطقی دچار کمرویی گردد بنابر این مناسب است با دقت در رفتار  و کردار خود هیچ گونه توجیهی را در این امر پذیرا نگردد. و همواره سعی نماید از کمرویی خود جلوگیری نماید
7- ارائه نقش های مثبت در قالب فیلم
استفاده از فیلم های آموزشی جهت درمان افراد کمرو  امری بسیار مهم و اساسی بشمار می رود و می توان به وسیله این فیلم ها فرد را به طور دقیق با مهارتهای لازم جهت مبارزه با کمرویی آشنا نمود .
در برخی مواقع ارائه نقش های یاد گیری و هنری به فرد کمرو برای اجرا در صحنه نمایش اثرات خوبی در نحوه درمان دارد .
8- نیایش
نیایش و ارتباط با خداوند و توسل به ائمه اطهار سبب آرامش روحی و عزت نفس آدمی می شود بنابر این انسانی که با خدا ارتباط دارد همواره در همه ابعاد زندگی طبیعی عمل می کند و فرد  با این آرامش روحی از کمرویی مصون خواهد ماند.
9- اعطای نقش مثبت به فرد کمرو
در بسیاری اوقات فرد کمرو با ارئه نقش مثبت از خویش می تواند خود را به حد مطلوب نزدیک کند مثلا توصیه و نصیحت دیگر افراد ی که کمرو بوده و اینک حالت طبیعی یافته می تواند در شخصیت انسان کمرو تاثیر داشته باشد و سبب تحول رفتاری در او گردد این عمل باعث می شود که فرد به طور دقیق تر به قبح عمل پی ببرد و در نتیجه به اصلاح رفتار خود بپردازد
10- صحبت کردن فرد کمرو به هر بهانه با دیگران
فرد کمرو باید به هر بهانه با دیگران ارتباط برقرار نماید  و این موضوع برای او خیلی عادی شود البته برای انجام این کار فرد می تواند با مسائل ساده و کم تنش همانند زنگ زدن به 118 و گرفتن شماره تلفن آغاز نموده و کم کم با دیگر ارتباطات موضوع را عادی و طبیعی نماید
11- انجام ورزش
ورزش به عنوان یک نیاز برای انسان امری موثر در حل بسیاری از مشکلات می باشد . بنابر این برای درمان کمرویی نیز می توان برای افراد کمرو ورزش را پیشنهاد نمود البته انتخاب ورزش های جمعی و رزمی که قوه جسارت و شجاعت را در فرد افزایش می دهد در این مسیر می تواند بیشتر راهگشا و  کمک حال باشد .